Pamukkale, gelegen in het westen van Turkije, is een bekend natuurwonder. De iconische witte kalkterrassen zijn enorm fotogeniek. Wees alleen gewaarschuwd, helaas staat er nog maar in een handjevol terrassen water. Benieuwd of Pamukkale met kinderen de moeite waard is? Wij laten je zien hoe het echt is, met eigen foto’s. Geen foto’s van jaren terug toen er nog wel water stond in alle pooltjes. Ondanks dat het er dus niet meer zo uitziet als op de ansichtkaarten vonden we het nog steeds een hele mooie plek. Zeker ook de combinatie met de twee romeinse steden Hierapolis en Laodikea maakt het toch echt wel een aanrader om op te nemen in een rondreis door Turkije.
Pamukkale als dagtrip vanuit de kust zou ik minder snel doen met kinderen. Je bent dan echt wel lang onder weg voor relatief weinig tijd in Pamukkale en Hierapolis. Bovendien is het tegen de tijd dat je aankomt al druk met andere toeristen.
Wat te doen in Denizli en Pamukkale
Je kan de grote stad Denizli of het toeristische dorpje Pamukkale gebruiken als basis om de terrassen en de Romeinse steden te ontdekken. Een dag is voldoende tijd voor de kalkterassen, Hierapolis en Laodikea. Dat is dan alleen wel een dag met heel veel ruïnes. Daarom zou ik er voor kiezen om te spreiden over twee dagen. Wij kwamen bijvoorbeeld rond de lunch aan en bekeken toen in de middag Laodikea. De volgende dag bezochten we de kalkterassen en Hierapolis om aan het einde van de middag weer verder te reizen.
Tip het is goedkoper om een combinatiekaartje te kopen voor Hierapolis & Pamukkale en Laodikea dan om twee losse kaartjes te kopen. Een ticket is twee dagen geldig.
De kalkterrassen van Pamukkale
Pamukkale is een uniek natuurfenomeen met witte kalkterrassen vol warmwaterbronnen, die trapsgewijs afdalen tegen de heuvel. De naam betekent “katoenkasteel,” maar van een afstandje lijkt het ook op sneeuw. Je hebt vast wel eens van Pamukkale gehoord, of anders zeker foto’s ervan gezien.
Laat ik je maar gelijk de waarheid vertellen: die foto’s zijn nep of minstens tien jaar oud. Helaas staat er tegenwoordig nog maar in een handjevol van de kalkterrassen water. Dit komt doordat het water uit de thermale bronnen ook wordt gebruikt voor hotels en irrigatie in de omgeving, waardoor er minder overblijft voor de kalkterrassen.
Het blijft nog steeds een bijzonder fenomeen om te zien en erg mooi, alleen moet je je verwachtingen wel aanpassen, anders kan het misschien tegenvallen. Gelukkig wist ik al dat er bijna geen water meer in de terrassen stond, maar toch was het nog minder dan ik had verwacht. Daarbij hadden we het geluk in december in Turkije te zijn, waardoor er aan het begin van de dag bijna geen andere toeristen waren.
Er zijn verschillende ingangen naar Pamukkale. Wij kwamen met een dolmuş uit Denizli en werden in het dorp afgezet. Vanaf daar loop je naar de onderkant van de kalksteenterrassen. We hadden direct een wow-effect. “Het lijkt wel sneeuw!” zei onze dochter, en de luchtballonnen die boven de witte berg vlogen maakten het extra fotogeniek.
Ben je in Pamukkale met kinderen en wil je ook een ballonvaart maken, dan is het goed om te weten dat je hiervoor minimaal zes jaar moet zijn. Voor actuele prijzen en vliegtijden check GetYourGuide.
We betalen de entree en moeten hier onze schoenen uitdoen, want je mag alleen met blote voeten of sokken over de kalk lopen. Waar ik geen rekening mee had gehouden, is hoe koud dat is in de winter. Bovendien is die kalk best scherp, soms kan je niet anders dan over stekende ribbels lopen. De zon was net op toen we begonnen aan de wandeling omhoog. Supermooi, maar onze tenen tintelden flink, vooral als er water over het kalk loopt. Het water is ijskoud. Ik bleef foto’s maken, maar maakte me ondertussen wel zorgen. Onze dochter was echt niet blij.
Gelukkig kwamen we opeens bij warmer water. “Oh superlekker, dit is fijn,” zei ze, en alles kwam goed. Hogerop zijn er een aantal kalksteenterrassen waar nog wel thermisch water langs stroomt, en er zijn zelfs wat gevulde badjes. Echt badderen zou ik hier niet doen (al zie je genoeg mensen op Instagram die dat wel doen), want het water komt maximaal tot onze knieën, meestal maar tot op onze enkels. Zo is het wel prachtig wandelen.
Het is bijna jammer als we boven zijn, maar gelukkig moeten we later op de dag nog hetzelfde pad terug. Dan is het al een heel stuk drukker, maar alsnog rustig vergeleken bij de enorme aantallen toeristen die hier in het hoogseizoen komen.
De wandeling omhoog duurde een uur, inclusief alle fotostops en spelen in het warme water. Je moet een vaste route volgen; zelf op ontdekking gaan tussen de kalksteenterrassen mag niet. Ondanks het moeizame begin zijn we het er alle drie over eens dat dit een hele bijzondere plek is.
Ga je naar Pamukkale met kinderen die echt nog klein zijn dan kan je ook met een taxi naar een van de andere ingangen dan naar beneden lopen over de kalksteenterassen. Je kunt geen buggy meenemen, die moet je dan tillen.
De antieke stad Hierapolis
Wanneer je bij de top van de kalkterrassen komt, tref je hier naast restaurantjes ook een Romeinse stad en het Cleopatra-bad aan. Deze restaurantjes hanteren allemaal dezelfde hoge prijzen. Voor een cola betaal je meer dan 4 euro.
Ook de Romeinen en later de Byzantijnen hielden er al van om hier te komen badderen. Op het hoogtepunt woonden hier naar schatting zo’n 50.000 mensen. De stad werd in de 2e eeuw v.Chr. gesticht door de koningen van Pergamon en ontwikkelde zich later tot een belangrijk Romeins kuuroord, beroemd om zijn thermale bronnen en religieuze rituelen.
Ook jij kunt hier badderen, dus vergeet niet je zwemspullen mee te nemen. Je betaalt hiervoor wel extra entree, maar wij vonden het een erg leuke toevoeging aan onze tijd in Pamukkale. Het Cleopatra-bad is ondiep, maar je moet wel goed opletten, want er liggen Romeinse zuilen en brokstukken in het water. Dat ziet er natuurlijk heel leuk uit, maar het geeft niet mee als je er tegenaan zwemt. Het is dan ook vooral een bad om in te ontspannen. Het water heeft een temperatuur van ongeveer 36 graden Celsius en zou je huid extra stralend maken. Er zijn goede omkleedfaciliteiten en kluisjes aanwezig.
In het voormalige Romeinse badhuis zit nu een museum, helaas zonder veel uitleg over de voorwerpen die je te zien krijgt. Ook wanneer je tussen de ruïnes wandelt, helpt het als je een goede reisgids hebt, want anders is het vaak onduidelijk waar je naar kijkt. Zeker ook omdat je meestal alleen over een aangelegd pad mag lopen en vaak niet dichtbij de opgravingen kunt komen.
Zonder reisgids zouden we bijvoorbeeld het Ploutonion zo voorbij zijn gelopen. Dit was een heiligdom gewijd aan Pluto, de god van de onderwereld. Hier werden stieren geofferd in rituelen waarbij priesters een centrale rol speelden. Wat dit heiligdom uniek maakt, zijn de giftige gassen die uit een natuurlijke bron onder de tempel opstijgen. De stieren stierven vrijwel direct, terwijl de priesters ongedeerd bleven doordat ze hun adem inhielden.
Een uitzondering is het theater van Hierapolis. Hier mag je niet alleen naar kijken, maar ook overheen lopen. Het theater is prachtig gerestaureerd.
Een uur is voldoende tijd om het centrale gedeelte van Hierapolis, zoals het museum en het theater, op je gemak te bekijken. Er is best wat hoogteverschil in Hierapolis. Wil je bijvoorbeeld diverse kleine kerkjes zien of de necropolis verkennen, dan heb je meer tijd nodig en moet je een stuk klimmen.
De Romeinse stad Laodikea
Wist je dat er nog een oude Romeinse stad in de buurt van Pamukkale te vinden is? Laodikea (ook geschreven als Laodicea) is rustiger en voelde voor ons authentieker aan. Het is minder bekend bij toeristen en bovendien ligt het zo’n 10 km buiten Denizli, terwijl Hierapolis op loopafstand ligt van de beroemde kalkterrassen. In tegenstelling tot Hierapolis is het geen werelderfgoedsite, maar wat ons betreft is het als Romeinse stad een stuk indrukwekkender.
Ook Laodikea is prima bereikbaar vanuit zowel Denizli als Pamukkale. De minibusjes (dolmuş) die tussen beide plaatsen rijden, kunnen stoppen bij de afslag naar Laodikea. Het is dan een minuut of vijf à tien lopen naar de ingang van de archeologische site. Op de terugweg ga je weer op dezelfde plek staan en moet je even zwaaien om een busje te laten stoppen. Het terrein zelf is enorm uitgestrekt en alleen bij de entree zijn toiletten en wat te koop. Zorg dus voor goede schoenen, voldoende water en eventueel snacks.
Laodikea is een van de grootste archeologische opgravingen van Turkije en geeft je een goed beeld van het leven in een rijke Romeinse stad. De omvang van de site is overweldigend en we ontdekken elke keer weer wat nieuws. Mede doordat het zo rustig is, voelt het een beetje alsof je zelf de stad ontdekt. Interessant weetje: de stad, opgericht rond 260 v.Chr. door Antiochus II, koning van Pergamon, wordt in de Bijbel genoemd als een van de zeven gemeenten uit de Openbaring. Uit opgravingen blijkt echter dat er hier ook voor die tijd al een stad was. Naar schatting woonden er op het hoogtepunt zo’n 80.000 mensen.
Er zijn twee theaters in Laodikea: één is gerestaureerd en de andere ligt er vrij onaangeroerd bij. Toch zie je door de vorm van de stenen en de halve cirkel duidelijk dat het een menselijk bouwwerk is. Wanneer je rondloopt, zie je overal prachtige zuilen en andere resten van deze oude stad.
De mozaïekvloeren in de kerk zijn bijzonder gedetailleerd, en er is een speciaal gebouw gemaakt om deze te beschermen. Wat je ook niet mag missen, zijn de gekleurde muren verderop. Deze zitten verstopt achter doeken om ze te beschermen, waardoor je niet direct verwacht iets bijzonders aan te treffen.
Er vinden nog steeds opgravingen plaats. Zo werd er in 2016 bij de baden een beeld van Hygeia, de godin van gezondheid en hygiëne, gevonden. In 2019 werd daar een bijzonder goed bewaard gebleven beeld van de Romeinse keizer Trajanus ontdekt, daterend uit de 1e eeuw na Christus. Dit grote beeld is nu te zien bij de Romeinse baden.
We hebben behoorlijk wat Romeinse steden gezien en waren echt onder de indruk van Laodikea.
Wat is er nog meer te doen in Denizli
Denizli is een grote stad. Toch is er relatief weinig te doen wat interessant is voor toeristen naast de plekken die ik al genoemd heb. De kabelbaan in Denizli, officieel de Denizli Teleferik, is een leuke toevoeging aan een bezoek aan Pamukkale mits deze open is. De kabelbaan is nog tot eind 2025 zeker in onderhoud. Deze kabelbaan brengt je van het district Bağbaşı naar het hooggelegen Bağbaşı Plateau, op zo’n 1.400 meter hoogte. De rit zelf biedt prachtige uitzichten over de stad Denizli en het omliggende landschap, vooral bij helder weer. In de winter kan op de top sneeuw liggen en dan kan je er sleetje rijden.
Overnachten in Denizli en/of Pamukkale
Wil je net als wij overnachten in Pamukkale en reis je met het openbaar vervoer? Dan is het Laodikya Hotel echt een aanrader. Het hotel ligt direct naast het busstation, zowel voor langeafstandsbussen als voor de minibussen naar Pamukkale en Laodicea. De kamers zijn schoon, redelijk ruim en minder gehorig dan je zou verwachten. Het ontbijt is een typisch Turks ontbijt, eenvoudig maar voldoende. Het hotel ligt ook op loopafstand van het centrum van Denizli. Rondom het Bayramyeri Square vind je een paar leuke restaurants voor een avondmaaltijd. Bekijk hier de prijs en beschikbaarheid.
Liever in Pammukkale overnachten? Aspawa Hotel is een betaalbaar kleinschalig familiehotel met meerdere kamers voor gezinnen. Het krijgt goede reviews vanwege de schone kamers, de tuin en vooral de gastvrije eigenaren. Bekijk hier de prijs en beschikbaarheid. Liever meer faciliteiten, Pamukkale Whiteheaven Suite Hotel heeft suites voor gezinnen en een mooie gelegen buitenzwembad. Ook dit hotel krijgt uitstekende reviews. Bekijk hier meer informatie.
